Slangengif en bloedverdunners: op het eerste gezicht hebben ze niets met elkaar te maken. Maar voor een onderzoeksgroep van Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) is de connectie volledig logisch. Een eiwit uit slangengif vormde hun inspiratie voor een middel dat de werking van bloedverdunners kan opheffen.
Recent beschreven de LUMC-onderzoekers van de sectie Trombose en Hemostase, onderdeel van de afdeling Interne Geneeskunde, in samenwerking met de groep van Daan Geerke aan de Vrije Universiteit in Amsterdam hun resultaten in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications.
Niet meer naar trombosedienst
De bevinding kan de eerste stap zijn voor het oplossen van een klinisch probleem, legt onderzoeker Mettine Bos uit. “Het voorkomen van trombose bij bijvoorbeeld hartpatiënten kan sinds een aantal jaar met een nieuw soort bloedverdunners: de direct werkende orale anticoagulantia (DOACs). Het voordeel van deze nieuwe middelen is dat patiënten niet meer zo vaak naar de trombosedienst hoeven, maar het grote nadeel is dat er voor de meeste DOACs nog een middel bestaat om de werking van de bloedverdunners te stoppen”, aldus Bos.
LUMC-onderzoeker Mettine Bos.
Dit is een probleem als iemand die een DOAC gebruikt een bloeding krijgt. Artsen hebben dan problemen om de bloeding te stoppen. En in het geval iemand acuut moet worden geopereerd, dan moeten artsen wachten totdat het medicijn is uitgewerkt, omdat patiënten anders een grote bloeding kunnen krijgen.
Meest giftige slang ter wereld
Bos en haar promovendus Daniël Verhoef gingen op zoek naar zo’n middel om de bloedverdunning te stoppen en haalden hun inspiratie uit het gif van de meeste giftige slang ter wereld: de Australische bruine slang. “We wisten dat de slang zijn prooi doodt door grote bloedstolsels te veroorzaken. Maar het eiwit in het slangengif dat dit doet, ziet er anders uit dan dat van de mens”, aldus Bos. De onderzoekers identificeerden vervolgens het afwijkende deel van het stollingseiwit van de slang en pasten dit toe op de menselijke versie.
Bloedverdunners omzeilen
Het verbouwde menselijke eiwit deed precies wat het moest doen: in het laboratorium zagen de onderzoekers dat het eiwit normale bloedstolling veroorzaakte, maar niet gevoelig was voor de bloedverdunners. Op die manier wordt de werking van de bloedverdunners omzeild. Ideaal als een patiënt aan de bloedverdunners acuut moet worden geopereerd.
VarmX
De proeven in het laboratorium zijn veelbelovend, maar uiteraard moet op basis van hun vondst nog een product gemaakt worden voor toepassing in mensen. Hiervoor licenseerde de LUMC-spin off VarmX het patent op het aangepaste eiwit. Dit bedrijf gaat aan de slag met het verder ontwikkelen van het eiwit tot een geneesmiddel. Bos: “Dat is waar je het als fundamenteel onderzoeker natuurlijk voor doet: patiënten beter maken.”
Wetenschappelijk artikel
Het wetenschappelijke artikel ‘Engineered Factor Xa Variants Retain Procoagulant Activity Independent of Direct Factor Xa Inhibitors’ is verschenen in Nature Communications op 13 september 2017.
Nature Communications
– Weblink naar het artikel: https://www.nature.com/articles/s41467-017-00647-9
– Online: http://www.nature.com/ncomms met DOI 10.1038/s41467-017-00647-9
