Medicijnverslaving is een verslaving die vaker voorkomt dan we denken en relatief vaak onopgemerkt blijft. We spreken van een verslaving als men geestelijk of lichamelijk afhankelijk raakt van een middel of (fijne) bezigheid. Bij een medicijnverslaving zien we dat mensen niet meer zonder specifieke medicatie kunnen.
Medicijnverslaving
Een medicijnverslaving lijkt in veel opzichten op een verslaving aan drugs of alcohol. Het is een proces in het lichaam waarbij afhankelijkheid ontstaat.
Dit gebeurt meestal bij middelen tegen depressies, slapeloosheid of tegen chronische pijn. Zodra het middel afgebouwd wordt, kunnen er ontwenningsverschijnselen optreden. Dit heeft fysieke- en geestelijke gevolgen.
Het is daarom belangrijk dat een medicijnverslaving al eerder in dit proces wordt opgemerkt. Apothekers kunnen hierbij een belangrijke signalerende en informerende rol innemen.
Hoe ontstaat een medicijnverslaving?
Om de effecten van een medicijnverslaving te kunnen begrijpen, is het belangrijk om de oorzaak te achterhalen. Mensen zijn over het algemeen zeer verslavingsgevoelig. Zodra we een prettig gevoel ervaren, zullen we continu meer willen om datzelfde effect te bereiken. Dit geldt voor zowel alcohol en drugs als medicatie.
Veel verslavende middelen bevatten benzodiazepinen. Dit stofje heeft een verdovende werking op de hersenen en het centrale zenuwstelsel. Eigenlijk vergelijkbaar met wat alcohol en drugs kan doen. Hierdoor kan men zich beter ontspannen en is het ook eenvoudiger om in slaap te komen.
Ons lichaam maakt zelf soortgelijke stoffen aan. Wanneer men medicatie slikt, zal dit proces echter tegengehouden worden. Zodra de medicatie stopt, heeft het lichaam dus tijd nodig om deze stoffen weer zelf aan te maken. Hierdoor ontstaat een tekort en verlangt men weer naar het medicijn. Met een vicieuze cirkel als gevolg.
Medicijnverslaving herkennen
Zolang een arts medicatie voorschrijft, zal een (sluimerende) medicijnverslaving onopgemerkt blijven. Hierdoor noemen we medicijnverslaving ook wel de onzichtbare verslaving. Pas zodra het medicijn afgebouwd wordt, zal de verslaving aan het licht komen.
Cruciale rol
Een apotheker kan een cruciale rol spelen bij het vroegtijdig signaleren van een medicijnverslaving. Maar hoe herken je deze verslaving?
Apothekers kunnen als geen ander in de gaten houden hoe vaak iemand voor medicatie terugkomt. Bij een medicijnverslaving zien we geregeld dat mensen eerder terugkomen voor een herhaalrecept. Dit terwijl ze eigenlijk nog voldoende medicatie zouden moeten hebben.
Zelf de dosis ophogen
Dit kan betekenen dat ze zelf de dosis hebben opgehoogd. Iets wat regelmatig voorkomt, doordat het lichaam tolerantie opbouwt tegen het middel en daardoor meer nodig zal hebben. Ook smoesjes over kwijtgeraakte medicatie zijn hierbij aan de orde. Dit zou bij de apotheker direct vragen moeten oproepen. Blijf hier niet mee zitten, maar neem direct contact op met de behandelend arts.
Voorlichting
Daarnaast is het de rol van de apotheker om voorlichting te geven over medicatie en medicatie inname. Hiermee is de apotheker dan ook de uitgelezen persoon om kritische vragen te stellen over het medicijngebruik van de patiënt.
In sommige situaties heeft de persoon in kwestie zelf namelijk helemaal niet door dat er mogelijk een verslaving sluimert. Door vragen te stellen en je bevindingen te delen, kun je de patiënt meer inzicht geven in de gevaren van overmatig medicijngebruik.
Probeer de patiënt niet te veroordelen, maar help hem of haar om de drang naar (meer) medicatie te beheersen. Bijvoorbeeld door het inschakelen van hulp van de huisarts of een plan om de medicatie veilig af te bouwen.
Medicijnverslaving voorkomen
Is het als apotheker mogelijk om een medicijnverslaving te voorkomen? Helaas niet. In sommige situaties zijn artsen genoodzaakt om verslavende middelen voor te schrijven. Wel kun je er als apotheker voor zorgen dat mensen goed geïnformeerd zijn over de mogelijke risico’s.
Geef zorgvuldig aan dat een bepaald middel verslavend werkt, zodat hen hier op bedacht kan zijn. Informatie verstrekken is cruciaal om verslaving te voorkomen. Houd tevens ruggenspraak met de behandelend arts als je vragen hebt over de voorgeschreven (hoeveelheid) medicatie.
Als apotheker werk je als laatste filter om het medicijngebruik veilig en verantwoord te houden. Neem die verantwoordelijkheid.
Dit artikel is geschreven in samenwerking met psychologen, verslavingsartsen en ervaringsdeskundigen van Trubendorffer.
